2020 yılında yaşanan yeni yatırımcı rekoru ile borsalarda yerli yatırımcı sayısı bir hayli artmıştı. Yaşanan artış sonrasında borsalarda balon korkusu sarmaya başladı. Yeni yatırımcıların borsaya ilgisinin artmasıyla tecrübesiz olan yatırımcıların zarar görmemesi amacıyla dergi, gazete ve sosyal medya mecralarında sürekli uyarılar yapılıyor. Birçok kişinin ciddi kayıplar yaşadığı borsada para kazanmak gerçekten zor mu ? Ülkemizde özellikle 2001 bankacılık krizi öncesinde borsaya yatırım yapıp yaşanan sert düşüşleri yaşayan kimseler hala borsalara temkinli bakıyor. Borsalar milyonlarca yatırımcının para kazanma hayali ile girip para kazanmaya çalıştığı sermaye piyasalarıdır. Borsalarda yatırım yapmadan önce temel finansal bilginiz yoksa muhtemelen kazandığınız ilk paralar tesadüfen olacaktır. Kasım aylarında Borsa İstanbul’da yaşanan ralli ile başlayan borsa ilgisi şu sıralar yerini korkuya bırakmış durumda. Bana göre malesef ki ülkemizde finansal okur yazarlık bilgisi olmadan yılların birikimlerini sağdan soldan duymuş olduğu yanlış bilgilerle bir şirkete yatıran insanların sonu hüsran olmaktadır. Borsada para kazanmaktan önce para kaybetmemeyi öğrenmek bana kalırsa işin esas kuralıdır. Bu nedenle yazımızda borsada nasıl para kazanılır ve borsada para kazanmak için bilmeniz gerekenler konusunu incelemek istiyorum.
Borsa nedir ? Borsalar belirli bir finansal varlığın alınıp satıldığı yerlerdir. Tanımdan da anlaşılacağı üzere borsalar alıcı ve satıcıların buluştuğu finansal enstrümanın değerini belirlediği piyasalardır. Evet yanlış duymadınız finansal varlığın değerinin belirlendiği piyasalardır. Biz yatırımcılar borsalarda işlem gören şirketlerin, emtiaların yada kripto paraların değerini belirleyenleriz. Borsada para kazanma stratejilerine başlamadan önce borsaların nasıl çalıştığını ve işlediğini bilmemiz bizlerin faydasına olacaktır.
Borsada Para Kazanmak İçin Bilmeniz Gerekenler
Borsada para kazanmak için bilmeniz gerekenlerin ilk başında eğer hisse senetleri yatırımcısıysanız şirketlerin Kamu Aydınlatma Platformu’nda yayınlamış oldukları finansal raporlarını iyi bir şekilde analiz edebilme ve değerlendirme bilginizin olması gerekiyor. Bunları öğrenmek için arama motorlarında mali tablolar analizi ya da borsada temel analiz eğitimi aramaları yapabilirsiniz. Temel finansal raporları okuyabilme yeteneğinizi geliştirdikten sonra borsalarda işlem yaparken psikolojik faktörlerin önemini kavramanız gerekir. Son zamanlarda oldukça popüler bir alan olan davranışsal finans ve yatırım yaparken psikolojik etmenlerin önemini göz ardı etmemek gerekir. Bu konularda temel düzeyde okuma yaptıktan sonra yıllardır piyasalarda işlem yapan birisi olarak sizlere borsalarda kazanmak isteyenler için naçizane birtakım önerilerde bulunmak istiyorum.
Kendinizi iyi tanıyın ve nasıl bir yatırımcı olduğunuzu belirleyin
Borsada para kazanmanın en önemli kurallarından birisi bana kalırsa borsaya neden yatırım yapılır sorusunu kendinize sormanıza başlar. Borsada paranızı 2-3 e katlama hayalinimiz mi var ? ya da bankanın vereceği mevduat faizini beğenmeyip daha iyi bir yatırım düşündüğünüz için mi borsaya girme düşünceniz oldu ? Evet bu tür soruları kendinize sorun ve vereceğiniz karar ile borsada yüksek riskli/ orta riskli /az riskli şirketlere yatırım yapın. Eğer risk iştahınız yüksek ve yüksek gelirler elde etme hayaliniz var ise piyasalarda riskli denebilecek hisse senetlerine yatırım yapabilirsiniz. Eğer risk profiliniz düşük ise getirisi düşük olan XU30 (bist30) hisselerine yönelebilirsiniz.
Sektörel bazda araştırmalar yapın
Borsada sektör araştırması yatırım yapmanın en önemli kurallarından birisidir. Neden mi ? Yatırım yaptığınız şirket teknolojik gelişmeler sonrasında gerileyebilir ya da zarar görebilir. Bu nedenle ar-ge çalışmaları yapan, yüksek teknoloji içeren şirketler gelecekte değişen koşullara daha iyi uyum sağlayacağından katma değer üreten firmalara yatırım yapmak her zaman mantıklı olacaktır. Örnek vermek gerekirse ülkemizde inşaat sektörü 2001 krizinden beri oldukça popüler ve artan konut ihtiyacı sonucunda GYO şirketleri büyümesini arttırmaya devam etmektedir. Örnekten anlayabileceğiniz üzere yatırım yapmadan önce konjonktürü iyi görün ve buna göre neden-sonuç ilişkisi kurarak gelecekte büyüme sağlayacak sektörlere yönelin.
Hisse seçerken dikkatli olun
Borsada yatırım yapmak bir şirketin karına ve zararına ortak olmak demektir. Hisse seçerken patron şirketi diye tabir edilecek firmalara değil, kurumsal firmalara yönelmenizi tavsiye ederim. Sebepsiz yere 1 hafta boyunca düşük hacimle tavan tavan gidebilecek bir hissenin aynı şekilde geri dönüş yapabileceğini unutmayın. Borsalarda spekülatif adımlarla yükselen hisseler aynı şekilde geri geldiğini birçok kez görmüşsünüzdür. Bu gibi durumlara karşı balon diye tabir edilen hisselere girmemeye özen gösterin. Hisse seçerken en temel düzeyde dikkat etmeniz gereken bilgiler aşağıdaki gibidir:
1.PD/DD değerlerine dikkat edin
PD/DD değeri nedir nasıl hesaplanır ? Piyasa değeri yatırımcıların borsalarda yatırım yaptığı firmaya biçtiği değerdir. Örnek vermek gerekirse #SASA(SASA Polyester Sanayi) şirketinde son zamanlarda artan yatırımcı sayısına bağlı olarak hissenin fiyatı yükselmiş ve haliyle piyasa değeri artarak neredeyse Türk Hava Yollarına eş değer olmuştur. Defter değeri ise işletmenin finansal raporlarına dayanılarak yapılan değerdir. Matematiksel olarak şirketin özsermayesinin bir hisse senedi fiyatına bölünmesiyle bulunur. PD/DD defteri ise şirkete biçilen değerin gerçek değere oranıdır. Gerçek değerine oranla ne kadar primlendiğini ya da kar potansiyeli olduğunu gösterir.
Hisse senedi alırken nelere dikkat edilmeli ? PD/DD değeri 10 çıkan bir şirket için gerçek değerinin 10 katı üzerinde işlem gördüğünüz söyleyebiliriz. Bu durumda gerçek değerinden 10 kat daha fazla işlem görüyorsa burada düşünmeniz gereken şey neden 10 kat fazlasına işlem görüyor olduğudur ? Birçok yatırımcı PD/DD değeri çok yüksek yatırım yapılmaz diyip PD/DD değeri düşük olan firmaya yatırım yapar. Halbuki bazen PD/DD değeri daha yüksek olan şirket daha fazla kar getirir. PD/DD değerinin herşey olduğunu düşünmeyin fakat hisse senedi seçimi yapılırken önemli temel göstergelerden birisi olduğunu unutmayın.
2.Fiyat/Kazanç oranı
Fiyat kazanç oranı nedir nasıl hesaplanır ? F/K oranı borsada işlem gören hisse senetlerinin açıklamış olduğu hisse başı kara karşılık ne kadar ödeme yapmak istediğinizi gösterir. Nasıl yani ? F/K oranı 5 çıkan bir şirket düşünelim. Buradan anlamanız gereken şey şirket yapacağı her 1 TL lik kar için siz 5 TL ödemeyi kabul ediyorsunuz demektir. Fiyat kazanç oranı bir hisse senedinin fiyatının yüksek/düşük olduğu şeklinde yorumlanabilir. Fakat tıp kı pd/dd değeri gibi f/k oranı yüksek olan bir şirketin düşük olana göre daha iyi getiriler elde ettiği görülebilmektedir. Bu nedenle sadece f/k oranına bakarak karar verilmemelidir.
Volatil hisselerden uzak durun
Volatilite nedir ? Volatilite piyasanın aşırı oynak olduğunu gösterir. Volatil piyasalarda ciddi kazançlar olabileceği gibi aşırı kayıplarda yaşanabilir. Bu nedenle sert hareketlerin yaşandığı piyasalardan uzak durun. Her gün tavan tavan giden hissenin “hiçbir ağaç cennete kadar uzamaz” ilkesinden hareketle bir noktadan satış baskısıyla karşılaşabileceğini unutmayın ve bu şekilde hacimsiz aşırı yükselip / alçalan hisseleri tercih etmeyin. Gün içerisinde tavan yapanların tabelasına bakarak dün keşke xxx hissesi alsaydım bugünde tavan oldu diye düşünmeyin 🙂 Benin hacim konusunda ne aradığımı soruyorsanız hisse taraması yaparken 2 milyon TL nin altında hacim yapan hisselere bakmıyorum.
Temettü verimliliği yüksek / Kar açıklayan şirketlere yatırım yapın
Borsadan nasıl para kazanılır ? Borsada işlem gören şirketler şirket karlarını ortaklarıyla paylaşırlar. Dağıtılan karlara temettü denir. Eğer bir şirket düzenli kar açıklayıp açıkladığı karı ortaklarıyla paylaşıyorsa bu bir şirkete yatırım yapmak isteyen yatırımcı için pozitif algı yaratır. Şirket düzenli kar elde ediyor fakat borsadaki fiyatı sürekli düşüyorsa bu tür şirketlerden uzak durun. Finansal raporlarıyla negatif korelasyon (ilişki) içerisinde hareket eden şirketlere yatırım yapmak istemediğiniz sonuçlarla karşı karşıya kalabileceğiniz sonuçları doğurabilir.
Sağdan soldan gelen tüyolara inanmayın
Borsada kazanma teknikleri nedir ? Borsada para kazanmak isteyen kişilerin malesef ki en çok yaptığı yanlışlardan birisi sağdan soldan gelen tüyolara dayanarak hisse senedi almasıdır. Akşam üzeri gelen bir telefonla “yarın xxx hissesi tavan olacak” cümlesi kime çekici gelmez ki ? Paranızın bir günde %10 değer kazanması herkes için kaçırılmayacak bir fırsattır. Bu gibi durumlarda malesef ki sonuçlar çoğunlukla hüsranla bitmektedir. Bu nedenle borsada para kaybetmemek için gelen tüyolara inanmayın kendi bilgi birikiminize dayanarak profesyonel bir şekilde yatırım yapmayı öğrenin.
Zamanında hisseyle vedalaşmasını bilin
Borsada yatırım nasıl yapılır ? Borsada yatırım yaptıktan sonra almış olduğunuz hisse senedinin fiyatı sürekli düşüyorsa sonsuza kadar bekleme yapmanın anlamı yok. Yatırım yapmadan önce teknik analizini yaptığınız hissenin destek ve direnç noktalarına sağdık kalarak destek seviyesi aşağı kırıldığında hisseyle vedalaşmasını bilin. Bazı yatırımcılar hareketli ortalamaları destek direnç olarak kabul eder, bazıları ise trendleri. Kendi stratejinize göre belirlemiş olduğunuz noktalara sadık kalmazsanız hem yeni fırsatları kaçırmış olacak hem de zararda beklemenin psikolojisi sizi yoracaktır.
