Borsaya kote olmuş şirketlere yatırım yapan birçok yatırımcı hayatında en az bir defa temettü nedir, temettü ne demek sorularıyla karşı karşıya kalmıştır. Borsada temettü şirketlerin genellikle yıl sonu cirolarında açıklamış olduğu kar paylarından bir kısmını yatırımcılarıyla paylaşması durumudur. Borsadaki şirketler yapmış olduğu yatırımlar ve büyüme stratejileri sonrasında elde ettiği karları yatırımcılarıyla paylaşarak güven oluştururlar. Elde ettiği kar paylarını yatırımcılarıyla ellerinde bulundurduğu hisse senedi sayısına oranla dağıtılmasına temettü denmektedir. Piyasalarda birçok kişi temettü veren hisse senetleri, temettü verimliliği yüksek olan hisseler, temettü hesaplama, temettü dağıtımı konusunda aramalar yapmaktadır. Bu yazımızda temettüye dair bütün detayları en basit haliyle sizlere aktaracağım.

Borsada Temettü Nasıl Alınır ?

Borsada birçok kişinin merak ettiği konulardan birisi de borsada temettü nasıl alınır konusudur. Yıl sonu bilançolarında kar açıklayan şirketler temettü dağıtma kararı aldıklarında ellerinde o şirketin hisse senedini bulunduran yatırımcılar ellerinde bulundurduğu lot kadar temettü almaya hak kazanırlar. Bir örnekle açıklayacak olursak; X hisse senedi 02/02/2021 tarihinde temettü dağıtma kararı vermiş olsun. Siz X hisse senedini 01/02/2021 tarihinde borsanın kapanış saatine kadar almış olsanız bile o hisse senedinin dağıtacağı temettüden yararlanma hakkına sahip olursunuz.

Borsada Temettü Dağıtımı Nedir ?

Şirketler yıl sonu net dönem karından vergiler ve diğer ödemeleri çıkartarak kalan kısmın minimum %20 sinin ortaklara paylaştırılmasına temettü dağıtımı denmektedir. Temettü dağıtan şirketler düzenli olarak kar açıklayan şirketler olduğu için her yatırımcı yatırım yaptığı şirketin kar etmesini isteyecektir ve bu sebeple düzenli temettü veren şirketler düşük ve orta risk seven kimseler tarafından oldukça fazla tercih edilmektedir. Uzun vadeli hisse senedi yatırımcısı temettü veren şirketlere yatırım yaparak hem sermayeden hem de kar payından faydalanarak karlı bir yatırım yapmış olurlar.

Temettü Verimi Nedir, Nasıl Hesaplanır ?

Borsada işlem gören hisse senetlerinin temettü verimliliği oranı yatırımcılar için oldukça önemlidir. Temettü verimi oranı bir şirketin yatırımcılarına ne kadar temettü dağıttığı konusunda bilgi vermektedir. Buna göre temettü verimi oranı iki şekilde hesaplanabilmektedir.

1.Temettü Verimi = Hisse Senedi Başına Ödenen Temettü / Hisse Senedi Fiyatı

OTKAR hisse senedini ele alalım. Piyasa fiyatı 350 TL olduğunu varsayalım. OTKAR yapmış olduğu açıklamaya göre 22/02/2021 tarihinde hisse başına brüt 25 TL ödeme kararı almıştır.

Bu durumda OTKAR için temettü verimliliği 25 TL /350 TL = %7,14 olacaktır.

2.Temettü verimi = Toplam Ödenen Temettü / Şirket Piyasa Değeri

Yine yukarıdaki örnekte olduğu gibi OTKAR hisse senedini ele alalım. Şirket 22/02/2021 tarihinde yapmış olduğu açıklama ile 50.000.000 TL temettü ödeyeceğini varsayalım. 22/02/2021 tarihindeki OTKAR hisse senedinin piyasa değeri ise 70.000.000 olduğunu düşünelim.

Bu durumda OTKAR temettü verimliliği 50.000.000/70.000.000 = %7,14

Yukarıdaki rakamların hayal ürünü olduğunu unutmayalım 🙂

Temettü verimliliği oranı ile ilgili genel bir inanış da şudur: Hisse senedinin paylaştığı temettü oranı piyasadaki mevduat faiz oranlarının üzerinde ise bu olumlu karşılanır çünkü mevduat faizi risksiz para olarak ele alınır. Siz bir şirkete yatırım yaparak risk alırsınız ve yıllık karından mevduat faizinin üzerinde bir getiri elde ediyorsanız bu oldukça olumlu bir durumdur.

Piyasadaki yatırımcıların aklındaki bir diğer soru ise temettü nasıl dağıtılır, temettü nasıl alınır ve temettüler hesaba nasıl aktarılır sorusudur. Temettü rakamı şirketin belirlediği oranda hesaplandıktan sonra sizin yatırım hesabınıza otomatik olarak geçecektir. Yatırılan temettü parasından devletin belirlemiş olduğu %15 oranında stopaj otomatik olarak kesilir. Bu durumda sizin yapmanız gereken tek şey paranızı saymak olacaktır 🙂 Dileyenler temettü ile tekrar hisse senedine katılabilir ya da yatırım hesabından vadesiz hesabına aktarım sağlayarak çekim sağlayabilirler.

Temettü Nasıl Hesaplanır ?

Borsalarda temettü nasıl hesaplanır konusu birçok yatırımcı için merak konusu. Borsada hisse senetlerinin gerçek değerlerinin 1 TL nominal değer olarak bakıldığını unutmayalım. Yapılan bütün hesaplamalarda nominal değer üzerinden gerçekleşmekte olup duyduğumuz %50-80-100 kar payı açıklamaları da yine bu değere göre hesaplandığını göz ardı etmeyelim.

Yukarıda OTKAR hisse senedinin örneğini vererek hesaplama yapmıştık aynı örnek üzerinden devam edecek olursak;

22/02/2021 tarihinde %120 oranında temettü açıkladığını düşünelim. Bu durumda OTKAR hisse senedi her bir lot sahibi için 1,2 TL ödeme yapmayı taahhüt etmektedir. OTKAR hisse senedi yapmış olduğu açıklamada 50.000.000 TL temettü ödemeyi yapacağını yukarıda belirtmiştik. Burada yanlış anlaşılan konulardan birisi de şirketin karının %120 sini dağıtacağı algısıdır. Hayır bildiğiniz gibi değil. Gelin hesaplamayı beraber yapalım.

OTKAR hisse senedinin elimizde 100 lot olduğunu varsayalım. Her lot başı 1,2 TL ödeme yapmayı taahhüt eden OTKAR buna göre bize 100*1,2 TL = 120 TL temettü ödemesi yapması gerekir. (Bu tutardan %15 stopaj kesilecektir)

Yukarıda nakden ödenen temettü hesabı yapılmıştır. Nakit olarak verilen temettü dışında bedelsiz temettü vardır. Burada nakit para yerine şirket lot verir. Yatırımcılar dilerlerse bu lotları paraya çevirmek için hisse senedi satışı yaparak nakite çevirebilirler.

Temettü Dağıtıldıktan Sonra Hissenin Fiyatı Ne Olur ?

Temettüler dağıtıldı peki akıllardaki soru: temettü veren hisse senedinin fiyatı ne olur ? Piyasada temettü veren şirketin hisse senedi fiyatı genel inanışa göre düşeceği tahmin edilir nadir de olsa bunun tersi de olmuştur.

Bu sefer farklı bir örnekten gidelim. RTALB hisse senedini ele alalım. %150 temettü dağıtımı , lot başı 1,5 TL ödeme yapmayı taahhüt ettiğini varsayalım. Hisse senedinin temettü öncesi fiyatı 20 TL olduğunu düşünelim. Temettü ödedikten sonra dağıttığı temettü miktarı kadar hisse senedi fiyatının düşmesi beklenir. Buna göre 20-1,5=18,5 TL olması gerekir.

Birçok yatırımcının aklındaki soru işareti madem ki hissenin fiyatı aynı oranda düşüyor temettü mantıklı mı ?

Evet hisse senedinin fiyatı aynı miktarda düşse de piyasada temettü kar payı dağıtımı olarak geçtiği için yatırımcılar tarafından pozitif bir algı yaratıldığı için temettü dağıtan şirketler daima 1-0 önde görülür. Hatta birçok kişi temettü emekliliği dahi düşünmektedir. Beklenilen ise temettü sonrası düşen fiyatın hızlı bir şekilde toparlamasıdır. Uzun vadeli yatırımcılar için oldukça mantıklı olan temettü ödenmesi, kısa vadeli yatırımcılar için çok mantıklı olduğunu düşünmüyorum.

Finansal piyasalarda teknik analiz tabiri caizse derya denizdir. Teknik analizin daha önceki yazılarımızda fiyat analizi olduğunu söylemiştik. Fiyatların grafiklere yansıması ve birtakım tekrarlara düşmesi bizlere belirli bir trend oluşup oluşmadığı hakkında fikirler verir. Fiyatların aşağı yukarı salınım yapmasıyla geçmişten bugüne sürelen belirli kalıpları doğurmuştur. Bu kalıplar teknik analiz formasyonları olarak nitelendirilmektedir. Formasyonlar teknik analiz yapan yatırımcılar için olmazsa olmaz detaylar arasında yer alır. Grafik üzerinde çizmiş olduğunuz trend destekleri psikolojik yönden size hem güvence hem de ne zaman pozisyona giriş-çıkış yapacağınız hakkında fikir verir. Bu yazımızda teknik analiz yaparken en çok kullanılan formasyonlar arasında bayrak, flama ve takoz formasyonlarını inceleyeceğiz.

Teknik Analizde Takoz Formasyonları

Takoz formasyonu nedir nasıl yorumlanır Finansal piyasalarda en sık oluşan formasyonlardan olan takozlar üçgenlere benzemektedir. Fiyatların belirli bir periyotta yeni yüksekler ve yeni dipler yaparak oluşturduğu sıkışma formasyonlarıdır. Takoz formasyonları alçalan ve yükselen takoz olmak üzere iki farklı şekilde oluşmaktadır.

Takoz formasyonlarını incelerken formasyonun aşağı trend içerisinde mi yoksa yukarı trend içerisinde mi olduğu oldukça önemlidir.

Fiyatlar düşen trend içerisinde yükselen takoz formasyonu oluşturuyorsa formasyonun aşağıya doğru kırılmasıyla aşağı yöndeki trendin devam edeceği beklenebilir.

Fiyatlar düşen trend içerisinde alçalan takoz formasyonu oluşturduğunda ise formasyonun üst trendinin yukarı yönlü kırılmasıyla yeni bir trend oluşumu gelişebileceği düşünülmektedir.

Düşen trendde oluşan takoz görünümlerini inceleyelim. Farkındaysanız düşen trend içerisindeki yükselen takozda fiyatların yaptığı yeni yüksekler gittikçe küçülüyor buradan alıcıların piyasada giderek azaldığını yerine satıcıların geldiğini net bir şekilde görebiliriz. Diğer fotoğrafta ise alçalan takoz içerisinde düşüşler zamanla daha küçük boyutlarda olmakta ve yerini alıcılara bıraktığını net bir şekilde görüyoruz. Her iki fotoğrafta da belirli bir destek/direnç noktasının kırılmasıyla fiyatlar sert bir şekilde hareket etmektedir.

Fiyatlar yükselen trend içerisinde yükselen takoz görünümü oluşturduğunda ise fiyatların takozun alt trendini aşağıya doğru kırması ile yükselen trendin yerini düşüş trendine bırakacağı düşünülebilir.

Fiyatlar yükselen trend içinde düşen takoz görünümü oluşturuyorsa bu durumda düşen takozun üst direncinin yukarı doğru kırılmasıyla fiyatların yukarı yönlü gidebileceği düşünülmektedir.

Yükselen trend içerisinde oluşan üçgen benzeri sıkışmada aynı şekilde takoz formasyonlarını görmektesiniz. Soldaki formasyonda alıcıların zamanla azaldığını ve alt bölgedeki desteğin kırılmasıyla yeni bir trend başlatma olabileceğini görüyoruz. Sağdaki fotoğrafta ise satıcıların zamanla azaldığını ve yerini alıcılara bıraktığını, belirli bir kırılım noktasından sonra ise fiyatların sert bir şekilde yukarı yönlü ilerlediğini görmektesiniz.

Her iki formasyonda da üçgenler daraldıkça hacimlerde düşme gözlemlenebilir. Önemli olan destek/direnç bölgelerinin hacimli bir şekilde kırılım yapmasıdır. Bu sayede oluşan kırılımlar daha anlamlı olmakta ve formasyonların hedefinin tutması daha isabetli olacaktır.

Kırılım noktalarında Momentum ya da trend indikatörlerinden alacağınız sinyalleri de kullanmayı unutmayın. Örnek vermek gerekirse fiyat grafiğinde RSI indikatörünün yükselen trend içerisinde oluşan düşen takoz görüntüsüne istinaden yapmış olduğu eski yüksek seviyesi olan X seviyesini kıramayıp aşağıya yönelmesi ve bunun sonucunda formasyonda oluşan alt desteği aşağı yönlü kırması oldukça güzel bir sat sinyalidir.

Teknik Analizde Bayrak Ve Flama Formasyonları

Flama ve bayrak formasyonu nedir nasıl yorumlanır ? Teknik analiz formasyonları arasında bayrak ve flama formasyonları tıpkı takozlar ve kamalar gibi oldukça önemli bir yere sahiptir. Hatta birçok trader bayrak ve flama arayıp bu formasyona göre işlem yapmaktadır. Bayrak formasyonu fiyatların sert yükseliş yaptığı dönemlerden sonra dinlenmeye çekilerek -10 +10 bandı içerisinde hareket etmesidir.

Teknik analiz kullanarak işlem yapan traderler bayrağın alt sapını direk olarak nitelendirirler. Ve incelemiş olduğu sembol bayrağın üst trendini yukarı kırması ile bayrağın direği kadar yükseliş hareketini getireceğini hesap ederler.

Bayrak formasyonunda fiyatlarda oluşan zigzag görüntüsü esnasında aracı kurumların mal topladığı ya da mal dağıtıldığı düşünülür. Hisse senetlerinde formasyon incelemesi yaparken takoz, bayrak ya da flama formasyonlarında mutlaka ama mutlaka takas analizi yapmanızı öneririm. Yapılan takas analizinde hisse nerede formasyona başladıysa kırılım yaptığı güne kadar takas analizinde hangi aracı kurumun ne kadar alıp sattığını dikkatlice izleyiniz.

Aşağıdaki fotoğrafta gördüğünüz gibi bayrak formasyonunda fiyatlar belirli yükseliş yaptıktan sonra zigzag hareketi yaparak daha sonrasında üst direncini kırılım yapmış ve bu kırılıma göre bayrağın direği kadar yükseliş yapması beklenmektedir.

Sağdaki fotoğrafta ise düşen trend içerisinde oluşan zigzag görüntüsü ve flama andırır bir formasyon izlenmektedir. Düşen trendde oluşan bayrak formasyonları alt desteğin aşağıya doğru kırılmasıyla bayrağın dirseği kadar aşağıya kırılması beklenmektedir.

Teknik analizde flama formasyonlarına gelelim. Flama formasyonları da traderlar tarafından en çok aranılan formasyonlar arasında yer almaktadır. Flama formasyonlarında fiyatlar tıpkı takozlar gibi fiyat sıkışması yaşarlar ve sıkışan fiyat alıcı ya da satıcıların baskın gelmesiyle aşağı/yukarı kırılım yaparak yeni trend başlatırlar.

Aşağıda sol taraftaki fotoğrafta gördüğünüz gibi yükselen trend içerisinde düşen flama oluşum izlenmektedir. Satıcıların üçgen içerisinde gittikçe güç kaybettiğini ve daha büyük dipler yapamadığını görmekteyiz. Burada fiyatlar üçgenin üst direncini yukarı kırarak yeni bir trend oluşumu başlatırlar. Flama formasyonları da bayrak formasyonları gibi hedefleri kırılım yaptığı noktadan flamanın dirseği kadar olacaktır.

Sağ taraftaki fotoğrafta ise düşen bir trend içerisinde flama oluşumu izlenmektedir. Burada da alıcıların gittikçe güç kaybettiğini ve zamanla yerini satıcılara bıraktığını görmekteyiz. Satıcılar belirli bir süreden sonra baskın gelerek aşağı yönlü yeni bir trend oluşturmaya başlamışlardır.

Bayrak ve flama formasyon hedefi nasıl hesaplanır ? Formasyonları inceledikten sonra son olarak formasyon hedefleri nasıl hesaplanır bunları inceleyelim. Aşağıdaki fotoğrafta flama ve bayrak formasyonlarına dair birer örnek paylaştım. Normal şartlar altında formasyonlarda dirsek boyu kadar fiyatlar aşağı/yukarı salınım izlerler fakat her zaman %100 tam dirsek boyunda ilerleme olmaz. Yarım fiyat hedefide gerçekleşebilir. Bu durumda çizdiğiniz dirseğin %50 si büyüklüğünde fiyat hareketi izlenebilir.

Teknik analiz formasyonları arasında yükselen takoz, alçalan takoz, yükselen bayrak ve flama, düşen bayrak ve flama formasyonlarını detaylı bir şekilde inceledik. Formasyonlar yıllardan beri sürelen kalıplar sonucunda literatüre girdiğini unutmayalım. Görmüş olduğunuz her formasyon çalışacak diye bir kaide yoktur. Grafik üzerinde gördüğünüz formasyonları hissenin temel analizi ve takas analiziyle birleştirdiğinizde sonuçlar daha anlamlı olur ve grafiğin çalışma yüzdesi artar.

Piyasalarda işlem yapan birçok traderın görmüş olduğu durumlar arasında yer alan fiyat boşluğu (GAP) nedir ve nasıl yorumlanır ? Fiyat boşlukları finansal piyasalarda fiyatın ertesi işlem gününde yukarı ya da aşağı yönde aralıklı açılış yapması durumudur. Nasıl yani ? Piyasalarda durgunluk ya da talep patlaması yaşandığı dönemlerde aşırı alış ve satışlarla açılan piyasalarda T gününün kapanışı ile T+1 günü açılış fiyatı arasında oluşan fiyat atlamalarına gapli açılış denmektedir. Fiyat boşlukları yatırımcılar nezdinde genelde ani fiyat hareketleri ya da korku salan piyasalarda oluşmaktadır.

Fiyat boşlukları nasıl oluşur ? Gapli açılış ya da kapanış o zaman diliminde ya da o fiyat noktasında hiçbir işlem yapılmamış olması demektir. Örnek vermek gerekirse X hissesi 04/03/2021 tarihi kapanış fiyatı 10 TL olsun. T+1 iş günü yani 05/03/2021 tarihinde X hissesinin açılış fiyatı 9,50 TL olursa burada hissenin gapli açılması durumu söz konusu olur. Burada X hissesindeki satıcılar aşırı tepki göstererek hissenin gapli açılış yapmasını sağlamıştır.

Fiyat Boşluğu Nasıl Yorumlanır ?

Borsada gap boşluğu neden oluşur ? Fiyat boşlukları piyasalarda kriz dönemlerinde ya da talep patlaması yaşandığı zamanlarda oluşur. Kriz dönemlerinin yanına siyasi söylemler , seçimler ya da makroekonomik verileri de ekleyebilirsiniz. Talep patlaması yaşanan dönemleri ise tabiri caizse lale devri ya da büyük düşüşler sonrası destek noktalarından gelen tepkiler olarak nitelendirebilirsiniz.

Gap mutlaka kapanır mı ? Yatırımcıların fiyat boşluğu ile ilgili en çok merak ettiği soruların başında gap boşluğunun bir gün kapanıp kapanmayacağıdır. Fiyat boşluklarının kapanıp kapanmaması ile ilgili genel bir kural olmamakla birlikte yapılan istatistiklerde ABD S&P 500 endeksinde son 10 yılda oluşan gapler aynı gün içerisinde kapandığı, Dow Jones endeksinde oluşan fiyat boşluklarının ise %9 unun kapanmadığı izlenmiştir.

Gap kapatmak ne demek ? Gapli açılış yapan finansal varlığın fiyat boşluğunu ilerleyen zamanlarda aynı seviyeye gelerek işlem görmemiş noktalarda oluşan fiyat boşluğunun kapanması durumudur. Örnekle açıklayacak olursak BTC sembolünün 50.000 USD seviyesinden kapanış yaptığını düşünelim. Bir sonraki günde 52.000 dolar yada daha fazla fiyattan açılan BTC gün içerisinde 50.000 ya da daha aşağıya düşerek gap boşluğu alınmış olur.

Fiyat boşlukları ile ilgili temel bilgileri verdikten sonra piyasalarda oluşan fiyat boşluklarının türüne geçebiliriz. Fiyat boşluğunun büyüklüğü ve yönü ile ilgili değişimler bizlere trend dönüşlerini ya da trendin devam edeceğini gösteren sinyaller olarak tanımlanabilir.

1.Standart boşluklar (Common gaps)

Piyasalarda önemsiz sayılıp ciddiye alınmayacak türde olan fiyat boşluklarıdır. Genel olarak hacimsiz piyasalarda görülen bu tür gapler yatay piyasalarda seyir ederler. Yatay piyasalarda açılışta görülen standart boşluklar genelde gün içerisinde kapanır. Piyasada hacmin düşmesi ile oluşan bu boşlukların düzenli olarak gerçekleşmesi işlem yapılan finansal aracın sığlaştığı ve işlem yapabilmenin gittikçe zor olacağı kanısına varılır. Bu durumda yapılması gereken şey piyasa profesyonellerinin analizlerini takip edip heyecanla aniden işlem yapmamak olmalıdır.

2.Kopuk/kırış boşlukları (Breakaway gaps)

Gap boşlukları arasında en önemlileri arasında sayılabilecek kopuş boşlukları yeni bir trendin başlayabileceğini bizlere bildirirler. Fiyat grafiklerinde oluşan sıkışmanın sonucunda genelde meydana gelen kopuş boşlukları aşağı/yukarı yönlü trend başlangıcı için bizlere önemli ipuçları verirler. Kopuş boşlukları gün sonunda mutlaka hacim verisiyle teyit edilmelidir. Düşük hacimli kopuş boşlukları yanıltan sinyaller oluşturabilirler.

Uzun süre ilerleyen yatay piyasalarda, düşen kanal desteklerinde/dirençlerinde, yükselen/alçalan takoz formasyonlarında sert hareketler sonucunda oluşabilirler. Kopuş boşluğunu hacim yada trend indikatörleri ile teyit ettikten sonra pozisyon açmanız durumunda trade yaptığınız finansal araçtaki riskiniz azalmış olur.

3.Devam eden/ölçüm boşluklar (Runaway gaps)

Kopuş boşluklarının devamı niteliğinde sayılabilecek boşluk türü devam eden boşluklardır. Mevcuttaki trendin yönünü ve gücünü belirlemek amacıyla önemli göstergeler arasında yer alır. Fiyatlar bir önceki kopuş boşluğundakinin yükseliğinde devam eden boşluk yaptığında yatırımcılar nezdinde pozitif bir sinyal olarak algılanır ve risk iştahını kabartır. Devam eden gaplerin gün içerisinde kapanması nadir görülmektedir genelde ilerleyen periyotlarda kapabilmektedirler.

Devam eden boşluklar kopuş boşlukları gibi yükseliş yönünde olabileceği gibi düşüş dönemlerinde de gerçekleşebilirler. Düşüş dönemlerinde yatırımcılar satış yönlü işlem açarak piyasaya olan güven bu nedenle azalır.

4.Tükeniş boşlukları (Exhausting gaps)

Genellikle devam eden boşluklardan sonra ortaya çıkabilecek tükeniş boşluklarında fiyatlar yükselişine devam ederken yükselişin devam edeceği yönündeki algı, yatırımcıları harekete geçirir ve güçlü alım yaparak piyasada gapli açılış yaparlar. Halbuki trend bitmiştir 🙂 Trendin sonlanacağı yönünde işlem açan satıcılar gap boşluğunu doldurarak piyasayı aşağı yönlü ya da yatay hareketlere devam ettirirler. Özetlemek gerekirse trendin son zamanlarındaki talebin kısıtlı kalmasıyla arz edenlerin varlıklarını piyasadaki yeni oyunculara devretmesi olarak da tanımlanabilir.