Stagflasyon 1970 yılında İngilizcede stagnant (durgun) ile inflation (enflasyon) kelimelerinin birleşmesinden türetilmiştir.
Enflasyon: Fiyatlar genel düzeyinin sürekli ve hissedilir artışı.
Stagflasyon alışılmışın yanı sıra hem enflasyonun hemde işsizliğin aynı anda yükselmesi ile oluşur. Ekonomi de normal şartlarda enflasyon ve işsizlik oranında ters orantı olduğu kabul edilir. Enflasyon oluşunca toplam arz talebi karşılayamaz ve fiyatlarda anormal bir yükseliş yaşanır.
Stagflasyon yaşanan ekonomik hayatta hem durgunluk hem de enflasyon yaşandığı dönemlerde bu iki olgunun birbirini tetiklediğini ve büyüttüğünü anlatmakta kullanılır.
Ekonomik krizlerde ülkeleri çaresiz bırakan Stagflasyon durumunda zor bir politika izlenmesi gerekir. Eğer ekonomi enflasyon içinde büyümeye devam etseydi bir miktar büyümeden fedakarlık ederek enflasyon düşürebilirdi.Stagflasyon durumunda bir yandan enflasyonla mücadele etmek bir yandan da ekonomiyi canlandırmak ülke ekonomistlerini bir hayli çıkmaza sokacaktır. Çünkü bu iki politika genelde birbiriyle çelişen politikalardır.
STAGFLASYON’UN SEBEPLERİ
Yanlış para ve maliye politikaları sebebiyle tüketim ve fiyatlarda artış yaşanır.Dolaşıma fazladan para sokulur buda ülke veya ülkelerin finansal kriz ve döviz kurlarında istikrarsızlıklar yaratmaya sebep olur. Enerji kaynaklarının fiyatları hızlıca yukarı taşınır.Tüketim ve fiyatlar artar.
STAGFLASYON’UN SONUÇLARI
Enflasyonun artmasıyla ülke yatırımları yavaşlar ve işsizlik oranları hızlıca yukarı taşınır.Maliyetler ile başa çıkamayan üreticiler ürün fiyatlarında anormal artış yapmak zorunda kalır.Buna temel geçim malzemeleri de dahildir.Bu sebeple hükümetlerin tüketimi azaltıcı önlemler alması kaçınılmaz olur.
Faiz kelime anlamı olarak paranın kullanım karşılığında ödenen bedeldir. Biraz daha açacak olursak kiralanan paranın kiralanma bedeline faiz adı verilmektedir. Günümüz konvansiyonel(geleneksel) ekonomi ülkelerinde finansal piyasalarda faiz oldukça önemli yer edinmektedir. Ülkelerin belirlemiş olduğu politika faizi ile makro ekonomik veriler (büyüme, işsizlik, yatırımlar, tasarruf oranları) dengelenmektedir. Faiz artırımı ya da azaltılması günümüzde ekonomiler için oldukça önemli olmasının yanında, gelişmekte olan ekonomiler için kilit nokta halini almıştır. Merkez bankaları belirlemiş oldukları politika faizi ile ülke ekonomik görünümü hakkında oldukça belirleyici bir görev üstlenmektedir. Son zamanlarda ülkemizde de oldukça önemli olan sorulardan olan faiz artırımı nedir, faiz artırımı neyi etkiler ve merkez bankası faiz artırımı ne demektir konularına bu yazımızda yer vereceğiz.
Merkez bankalarının ülkelerin ekonomi yönetimleri için oldukça önemli görev üstlendiğini yukarıda belirtmiştik. Merkez bankaları ülkedeki siyasi iktidarın ekonomik politikaları ile uyumlu olup para politikalarına yön verirler. Ülkemizde son zamanlarda oldukça tartışılan konulardan birisi olan merkez bankası bağımsızlığı konusu da buradan gelmektedir. İktidar sahipleri belirlemiş olduğu ekonomik program ile tüm kurumların ortak hareket etmesini istemektedir. Buna karşılık siyasi iktidar tarafından atanan merkez bankası başkanları zaman zaman para politikası kararlarında görüş ayrılığı yaşadığından siyasi krizlere neden olabilmektedirler.
Merkez bankalarınca belirlenen faiz artırımı nedir ? Merkez bankaları faiz artırımı yaparak piyasadaki para miktarını belirleyerek ülkenin ekonomik görünümüne yön verirler. Faiz artırımını en iyi anlamanın yolu olarak kendinizi merkez bankasının yerine koyarak düşünebilirsiniz. Kendinizi merkez bankası yerine koyun. Etrafınızda paraya ihtiyacı olan şirketler, bankalar ve hane halkı (bireyler) bulunmakta. Siz ise elinizdeki faiz oranı gücünü kullanarak piyasadaki para miktarını, borçlanma oranlarını, döviz kurlarını, yatırımları ve etrafınızdaki insanların zenginleşmesini(büyüme) etkileyebiliyorsunuz.
Elinizde büyük bir güç var fakat bu gücü yanlış kullanırsanız ülkenin ekonomik görünümünü bozabilir, etrafınızdaki insanların fakirleşmesini ya da zenginleşmesini sağlayabilirsiniz. Siz olsanız faiz artırımı yapar mıydınız ? Ya da neye göre faiz artırımı yapardınız ? Şimdi gelin beraber faiz artırımının neden olabileceği olumsuz etkileri nelerdir inceyelim.
Faiz oranları ülkedeki yatırımları ve üretimi belirleyen en önemli faktör olduğunu yukarıda belirtmiştik. Merkez Bankası(Siz) faiz oranlarını artırarak ülkedeki yatırımları, üretimi, tasarrufları ve döviz kurlarını etkileyebileceğini yukarıda söylemiştik. Faiz paraya ihtiyacı olan kişinin başka bir kişiden borç alması durumunda parayı kullanma bedeli olarak karşı tarafa ödediği bedel olduğunu biliyoruz. Peki paraya ihtiyacı olan ülkelerde merkez bankaları neden faiz artırır ? Cevap çok basit paraya ihtiyaç olduğu için 🙂 Faiz artırımı yapmanın herkes olumsuz bir durum olduğunu biliyorsa merkez bankaları neden faiz arttırıp ülkenin ekonomik görünümünü bozmaya çalışsın ?
Faiz artırımının olumsuz etkileri nelerdir ? Bütçe açığı bulunan ülkelerde finansman ihtiyacı bulunduğundan, ilgili yatırımların yapılabilmesi ve üretimin devam edebilmesi için ülke yönetimleri paraya ihtiyaç duyarlar. Bütün ülkelerin borcu bulunmaktadır. Hatta dünyada en büyük borcu olan ülkenin süper güç olan A.B.D nin olduğunu söylesem şaşırabilirsiniz. Her ülkenin gelişmişlik seviyesi, kalkınma düzeyleri ve ekonomik yeterlilikleri farklı olduğundan belirlemiş oldukları faiz oranları da farklıdır. Basit bir örnekle düşünecek olursak Almanya politika faizi ile Türkiye politika faizi aynı değildir. Nedeni ise iki ülkenin içerisinde bulunduğu ekonomik gelişmişlik seviyesi ve siyasi-politik risklerdir. Temelde ise iki ülkenin paraya ihtiyaç duyma seviyesinin farklı oluşudur.
faiz döviz kuru ve enflasyon ilişkisi
Ülkedeki faiz oranları artarsa ne olur ? Faiz oranları yatırımların azalmasına, döviz kurlarının düşmesine, kredi ve mevduat faizlerinin yükselmesine, dolaylı yönden işsizliğin artmasına ve üretimin azalmasına neden olmaktadır. Faizlerin %1000 lere ulaştığı 2001 bankacılık krizinde söylenen “paradan para kazanma” cümlesini birçok kişi hatırlayacaktır. İşte faiz oranlarının artması yeni iş kurma fikrinde olan yatırımcıları azaltacağından birçok yatırımcıyı risksiz yatırım aracı olan mevduat faizine yöneltmektedir.
Faiz artırımının zararları nelerdir ? Faiz oranlarının artmasının en büyük etkilerinden birisi de döviz kurlarının düşmesidir. Ülkemizde de son zamanlarda faiz oranlarının artırılması ile döviz kurlarının ve bunun sonucunda enflasyonun dengelenmesi politikası güdülmektedir. Ülkedeki faiz oranları arttırıldığında ülkeye sıcak para girişi(döviz) sağlanır ve yabancı yatırımcı sayısı artar. Bol olan şeyin fiyatı düşük olur mantığından hareketle döviz kurları düşmeye başlar.
Faiz yükselirse ne olur sorusuna verilebilecek cevaplardan birisi de faiz oranlarının artmasının en önemli diğer bir sonucu enflasyonist baskıyı azalmasıdır. Ülkemiz içinde bulunduğu şartlar gereği ithalata bağımlı olmakla beraber ithal girdilerin çoğu yabancı para cinsiyle yapılmaktadır. Ülkedeki döviz kurunun yüksek olması ve yabancı para ile ülkemize giriş yapan mallar ve ürünler döviz kuru arttıkça ithal girdilerin maliyeti artacağından malların ve hizmetlerin fiyat artışları ülke içindeki enflasyonu arttıracaktır.
Finansal piyasalarda işlem yapan birçok yatırımcı malesef ki gerek ülkemizde gerekse yurtdışındaki yatırım araçlarında pozisyon açarken çoğu zaman sağdan soldan duyduğu bilgilerle ya da okumuş olduğu bir haberle yola çıkmaktadır. Bu gibi örnekleri etrafınızda sürekli görüyorsunuzdur. Yatırım yapmanın önündeki en büyük engelin bilgi eksikliği ve buna bağlı olarak tecrübe yoksunluğu olduğunu düşünüyorum. Piyasalarda işlem yapmak istiyorsanız teknik ve temel analizin öncesinde bana kalırsa Dünya Piyasalarını okumayı iyi bilmemiz gerektiğini ve her şeyden önce genel ekonomi bilgimizin olması gerektiğini unutmayalım. Dünya piyasalarını okumaktan kastımızın ABD. endekslerini, Dolar endeksini, ya da Euro bölgesinde yaşanan bir olayın ülkemize yansımasından bahsetmekteyim. Bunları öğrendikten sonra piyasada teknik analiz nasıl öğrenilir ya da teknik analiz eğitimi konusunda araştırma yapmaya başlayabilirsiniz.
Finansal piyasalar tek değişkenli işlemlerden oluşmayan karmaşık sistemlerdir. 90’lı ve 2000 li yıllarda döviz kuru düşerken borsa yükselir vs. gibi düşünceler hakimdi. Fakat şimdi görüyoruz ki döviz kurları yükselirken de borsa endeksi yükselebilmekte ya da tam tersi olabilmektedir. İşte bu yüzdendir ki finans piyasalarında işlem yapmak isteyenlere önce dünya piyasalarını iyi okumanın öneminden bahsettim. Çünkü tekniği çizen büyük spekülatörler ve sermaye sahipleridir.
Genel ekonomi bilginizi geliştirdiğinizi düşünüyorsanız teknik analiz eğitimi almaya başlayabiliriz. Peki teknik analiz eğitimine nereden başlayabilirim, teknik analiz eğitimi yol haritası nasıl olmalı ? Öncelikle teknik analizin sadece fiyat analizi olduğunu unutmayalım. Teknik analize göre işlem yapanlar fiyatın her şeyden önemli olduğunu savunurlar. Çizilen trendler, hareketli ortalalama ve Fibonacci destekleri, formasyonlar dünya patlasa işleyeceğini savunan birçok teknik analist bulunmaktadır. Halbuki iş bu kadar kolay değildir. Ali PERŞEMBE hocamızın “Teknik analiz mi dedin ? Hadi canım sen de” adlı kitabında söylediği gibi teknik analiz geleceği tahmin etmek değildir ve bu şekilde düşünenlerin çoğu elinde sonunda sermayelerini tüketeceklerdir.
Teknik analiz bana göre strateji kurma sanatıdır. 10 TL den aldığınız X hissesi 12 liraya geldiğinde ne yapacağım, 9,50 TL ye geldiğinde ne yapacağım sorusuna vereceğiniz cevaba yardımcı olabilecek analiz türüne ben teknik analiz diyorum. Ayrıca finansal piyasalarda etkinliğinin azımsanmayacak kadar önemli olduğunu da unutmayalım.
Teknik analiz eğitimi
Teknik Analiz Nasıl Öğrenilir ?
Teknik analiz öğrenmek isteyen yatırımcıların bana kalırsa her şeyi bir çırpıda öğrenmek yerine deneme yanılma yöntemiyle bilgiyi sindirerek ve kademeli bir şekilde yaşanan gelişmeleri teknik analize ve öğrendiği bilgilere göre yorumlaması gerektiğini savunuyorum. Ayrıca teknik analizin bir çırpıda öğrendim oldu bitti denebilecek bir şey olmadığını da bir kenara not edelim. Yıllardır piyasalarda işlem yapan birisi olarak hala bende teknik analiz konusunda yeni stratejiler kurmaya çalışmakta teknik analiz konusunda yol haritama yeni bir ekleme yapmaktayım.
