Teknik analizle ilgilenen yatırımcılar formasyonların ne kadar önemli olduğunu bilirler. Formasyonlar hayatın her alanında olduğu gibi piyasalarda da belirli bir düzen içerisinde gerçekleşir. Borsalarda, kripto paralarda ya da döviz pariteleri gibi hacimli piyasalarda işlem yaparken formasyonların etkilerini daha net bir şekilde görebilirsiniz. Formasyonlar içerisinde en sık gördüğümüz ikili dip ve ikili tepe formasyonları piyasalarda biz yatırımcılara riskimizi azaltma konusunda oldukça yardımcı olmaktadır.

Finansal piyasalarda görmüş olduğumuz ikili dip ve ikili tepe formasyonu belirli bir düzen içerisinde destek ve direnç noktaları arasında salınım yaparak ilerlemektedir. Formasyonların birer trend düzeni olduğunu unutmayınız. Trendlerde belirli bir destek ve direnç noktaları arasında fiyat hareketi sağlayarak yatırımcısına alım-satım noktaları hakkında fikir verirler. Piyasalarda en çok görülen formasyonlar arasında bu yazımızda öncelikle ikili dip formasyonu nedir, ikili dip formasyonu nasıl yorumlanır ve ikili dip formasyonu hedefi nasıl hesaplanır gibi sorulara cevap vereceğiz.

İkili Dip Formasyonu Nedir Nasıl Yorumlanır ?

İkili dip (double bottoms) formasyonu piyasalarda W harfi şeklinde gerçekleşebileceği gibi destek noktasından aldığı tepkiyle de yükselerek gerçekleşebilmektedir. İkili dip formasyonları genelde adından da anlaşılacağı gibi trend diplerinde destek noktalarında çalışmaktadır.

İkili dip formasyonu nasıl yorumlanır ? Üstteki fotoğrafta gördüğünüz gibi düşen bir trend sonrasında belirli bir noktadan destek alan fiyatlar W formasyonunun boyun kısmından satış baskısı ile tekrar aşağı yönlü harekete devam edip ilk dip noktasına geldiğinde tepki alışı gerçekleşmiştir. Tepki alışlarından sonra hisse ilk boyun çizgisi olan noktayı kırdıktan sonra H aralığı kadar yükselmiştir.

İkili dip formasyonu fiyat hedefi nasıl hesaplanır ? Formasyonda gördüğünüz gibi W tipine benzer hareketler yaparak salınım gerçekleştirmiştir. Burada önemli olan ikinci tepki noktasından sonra fiyatların tepki alıp almayacağıdır. Fiyatlar ilk dip sayılan noktadan tepki alıp yukarı yönlü hareket gerçekleştirirse ikili dip formasyonu çalışabilir. Eğer fiyatlar ilk tepki noktasına dokunup aşağı yönlü destek noktası kırılırsa pozisyon kapatılır.

İkili dip formasyonlarında herkesin merak ettiği konulardan biriside fiyatların nerede duracağıdır. Fotoğrafta W tipi formasyonda fiyatlar destek ile boyun çizgisi arasında H aralığı kadar bir yükseklik yapmıştır. İkili dip formasyonu çalıştığında yapmış olduğu H yüksekliği kadar bir paralel açarak, kanal yeni bir H yüksekliği ekleyerek trendi devam ettireceği düşünülür.

İkili Tepe Formasyonu Nedir Nasıl Yorumlanır ?

İkili tepe formasyonu tıpkı ikili dip formasyonu gibi traderlar tarafından en çok kabul görmüş formasyonlar arasında yer almaktadır. Formasyon genel olarak adından da anlaşılabileceği gibi trend zirvelerinde yada tepelerinde görülmektedir. İkili tepe(double tops) formasyonu nedir ? Formasyon daha önce en yüksek yapmış bir trendde yeni bir yüksek yapmak istemesi sonucunda fiyatların yukarı yönlü hareketi doğrultusunda eski yüksek seviyesini kıramayıp aşağı yönlü hareket etmesidir.

İkili tepe formasyonu nasıl yorumlanır ? Formasyonun yorumlanması oldukça basittir. Aşağıdaki fotoğrafta gördüğünüz gibi fiyatlar geçmişteki zirvesine geldiğinde yeni alıcılar bulamadığında satıcıların baskın çıkmasıyla psikolojik olarak direnç noktası sayıldığından buradan satış baskısıyla aşağı yönlü hareket eder. Fiyatların daha önceki zirvesini yukarı yönlü kıramayıp aşağıya doğru hareket etmesi ikili tepe formasyonunun oluştuğunu teyit eder. İkili tepe formasyonları piyasalarda M harfine benzer hareketler yapabilmektedir.

İkili tepe ve ikili dip formasyonları sadece destek ve direnç noktaları ile değil hacim ve momentum indikatörleri ile teyit edilmesi riskinizi minimum seviyelere indirmenize yarayacaktır. Formasyon analizi yaparken fiyatların yukarıda gördüğünüz gibi birebir M yada W harfi çizmesini beklemeyin.

Finansal piyasalar gündem akışından anlık etkilenen ve buna göre hareketlenen piyasalardır. Bu nedenle W harfi çizerken noktası noktasına hareket beklememekte fayda var. Örnek vermek gerekirse 1.dip noktası olarak 10,50 seviyesi elinizde mevcut ve trend ikinci kez 10,50 seviyesine inme eğilimini taşıyor. Burada 10,50 ye dokunursa alırım diye düşünmeyin. Dip seviyesine yakın noktalardan alım yapmaya çalışarak hem stop noktasına yakın pozisyon açmış olur, hem de dip seviyesini belki de test etmeyecek büyük bir trend dönüşünü yakalamış olabilirsiniz.

Donchian kanalı piyasalarda Bollinger Bantları gibi aşırı alım-satım noktalarını görmemize yardımcı olurlar. Bu kanallar 20 periyotluk en düşük ve en yüksek ortalamaların alınmasıyla hesaplanmaktadır. Donchian kanalları piyasalarda trade yapan birçok kişi tarafından sıklıkla kullanılan indikatörler arasında yer almaktadır. Kanal bizlere aşırı alım-satım noktalarının gösterilmesinin yanı sıra yeni bir trend oluşumunun ilk sinyallerini vermekte başarılı olmaktadır. Geçmiş fiyat hareketlerinden hesaplanarak geleceğe yönelik fiyat analizi yapmamızı sağlayan Donchian Channel indikatörü fiyatların tepkisini ölçen kanallara sahip olduğu için bir nevi volatilite ölçen indikatörler arasında gösterilmektedir. Stratejilerinizde farklı opsiyonlar yaratabileceğiniz Donchian kanalları nasıl kullanılır, Donchian kanalı nedir, Donchian kanalı stratejisi nasıl yapılır sorusuna bu yazımızda yer vereceğiz.

Yazımıza başlamadan önce hiçbir indikatörün hayat kurtarma potansiyeline sahip olmadığını bu içeriğimizde de belirtmek istiyorum. Fiyat analizi yapabilme konusunda bizlere yol gösteren indikatörlerden olan Donchian kanalları ile farklı türde stratejiler oluşturabilirsiniz. Trade etme becerinize göre Donchian kanallarının farklı kullanım mantıkları bulunmaktadır. Aşağıda sizlere Donchian kanalları ile ilgili kullanılan belli başlı stratejileri göstereceğim.

Donchian Kanalı Nasıl Kullanılır ?

Donchian kanallarının trade türünüze göre farklı kullanımları olduğunu yukarıda belirtmiştik. Bazı traderler 5 dakikalık bazıları saatlik bazıları ise günlük ya da haftalık strateji kurarlar. Sizlerde Donchian kanallarını trade ettiğiniz periyotlara göre kısa-uzun vadeli şeklinde ayırarak kullanabilirsiniz.

Kısa Vadeli Donchian Kanalı Stratejisi

Kısa vadeli stratejilerinizde Donchian kanallarını kullanırken ben daha çok kanalların alt ve üst bandlarını destek ve direnç olarak kabul ediyorum. Aşağıda fotoğrafta gördüğünüz gibi saatlik grafikte fiyatlar kanalların alt bandına dokunduğunda tepki alarak yükselmeye başlamış, üst bandına dokunduğunda ise direnç olarak algılanıp çoğu zaman fiyatlar aşağıya doğru düşmeye başlamıştır.

Strateji kurarken sadece tek bir indikatör ile trade etmek oldukça riskli olacağından hacim ve trend ölçer indikatörler kullanmanızı da tavsiye ederim. Grafikte hacim verisini görmektesiniz. Hacim verisinin Donchian kanallarında üst ve alt banda dokunduğunda artıp/azaldığını izleyebilirsiniz. Kullanmış olduğunuz kanalları piyasadaki alıcı ve satıcıların işlem kapasitesiyle eşleştirdiğinizde daha makul kararlar alabilirsiniz.

Uzun Vadeli Donchian Kanalı Stratejisi

Eğer ki trade anlayışınız gün içerisindeki gürültüden uzak yani uzun vadeli ise donchian kanallarının ortasından geçen turuncu banttan faydalanmak uzun vadede riskinizi azaltacaktır. Alt ve üst bandın toplamının ikiye bölünmesiyle bulunan turuncu çizgi, bize uzun vadede oldukça güzel sinyaller vermektedir.

Donchian kanallarında ortadaki çizgiyi kullanırken turuncu çizginin üzerinde al, turuncu çizginin altında sat stratejisini kullanarak trade yapabilirsiniz. Bu stratejiyi uygularken yukarıda bahsettiğim gibi hacim ve trend ölçen indikatörleri kullanmak faydanıza olacaktır. İndikatörlerin dışında grafik üzerinde çizeceğiniz trend çizgileri trade güvenliğiniz açısından oldukça faydalı olacaktır.

Finansal piyasalarda teknik analiz tabiri caizse derya denizdir. Teknik analizin daha önceki yazılarımızda fiyat analizi olduğunu söylemiştik. Fiyatların grafiklere yansıması ve birtakım tekrarlara düşmesi bizlere belirli bir trend oluşup oluşmadığı hakkında fikirler verir. Fiyatların aşağı yukarı salınım yapmasıyla geçmişten bugüne sürelen belirli kalıpları doğurmuştur. Bu kalıplar teknik analiz formasyonları olarak nitelendirilmektedir. Formasyonlar teknik analiz yapan yatırımcılar için olmazsa olmaz detaylar arasında yer alır. Grafik üzerinde çizmiş olduğunuz trend destekleri psikolojik yönden size hem güvence hem de ne zaman pozisyona giriş-çıkış yapacağınız hakkında fikir verir. Bu yazımızda teknik analiz yaparken en çok kullanılan formasyonlar arasında bayrak, flama ve takoz formasyonlarını inceleyeceğiz.

Teknik Analizde Takoz Formasyonları

Takoz formasyonu nedir nasıl yorumlanır Finansal piyasalarda en sık oluşan formasyonlardan olan takozlar üçgenlere benzemektedir. Fiyatların belirli bir periyotta yeni yüksekler ve yeni dipler yaparak oluşturduğu sıkışma formasyonlarıdır. Takoz formasyonları alçalan ve yükselen takoz olmak üzere iki farklı şekilde oluşmaktadır.

Takoz formasyonlarını incelerken formasyonun aşağı trend içerisinde mi yoksa yukarı trend içerisinde mi olduğu oldukça önemlidir.

Fiyatlar düşen trend içerisinde yükselen takoz formasyonu oluşturuyorsa formasyonun aşağıya doğru kırılmasıyla aşağı yöndeki trendin devam edeceği beklenebilir.

Fiyatlar düşen trend içerisinde alçalan takoz formasyonu oluşturduğunda ise formasyonun üst trendinin yukarı yönlü kırılmasıyla yeni bir trend oluşumu gelişebileceği düşünülmektedir.

Düşen trendde oluşan takoz görünümlerini inceleyelim. Farkındaysanız düşen trend içerisindeki yükselen takozda fiyatların yaptığı yeni yüksekler gittikçe küçülüyor buradan alıcıların piyasada giderek azaldığını yerine satıcıların geldiğini net bir şekilde görebiliriz. Diğer fotoğrafta ise alçalan takoz içerisinde düşüşler zamanla daha küçük boyutlarda olmakta ve yerini alıcılara bıraktığını net bir şekilde görüyoruz. Her iki fotoğrafta da belirli bir destek/direnç noktasının kırılmasıyla fiyatlar sert bir şekilde hareket etmektedir.

Fiyatlar yükselen trend içerisinde yükselen takoz görünümü oluşturduğunda ise fiyatların takozun alt trendini aşağıya doğru kırması ile yükselen trendin yerini düşüş trendine bırakacağı düşünülebilir.

Fiyatlar yükselen trend içinde düşen takoz görünümü oluşturuyorsa bu durumda düşen takozun üst direncinin yukarı doğru kırılmasıyla fiyatların yukarı yönlü gidebileceği düşünülmektedir.

Yükselen trend içerisinde oluşan üçgen benzeri sıkışmada aynı şekilde takoz formasyonlarını görmektesiniz. Soldaki formasyonda alıcıların zamanla azaldığını ve alt bölgedeki desteğin kırılmasıyla yeni bir trend başlatma olabileceğini görüyoruz. Sağdaki fotoğrafta ise satıcıların zamanla azaldığını ve yerini alıcılara bıraktığını, belirli bir kırılım noktasından sonra ise fiyatların sert bir şekilde yukarı yönlü ilerlediğini görmektesiniz.

Her iki formasyonda da üçgenler daraldıkça hacimlerde düşme gözlemlenebilir. Önemli olan destek/direnç bölgelerinin hacimli bir şekilde kırılım yapmasıdır. Bu sayede oluşan kırılımlar daha anlamlı olmakta ve formasyonların hedefinin tutması daha isabetli olacaktır.

Kırılım noktalarında Momentum ya da trend indikatörlerinden alacağınız sinyalleri de kullanmayı unutmayın. Örnek vermek gerekirse fiyat grafiğinde RSI indikatörünün yükselen trend içerisinde oluşan düşen takoz görüntüsüne istinaden yapmış olduğu eski yüksek seviyesi olan X seviyesini kıramayıp aşağıya yönelmesi ve bunun sonucunda formasyonda oluşan alt desteği aşağı yönlü kırması oldukça güzel bir sat sinyalidir.

Teknik Analizde Bayrak Ve Flama Formasyonları

Flama ve bayrak formasyonu nedir nasıl yorumlanır ? Teknik analiz formasyonları arasında bayrak ve flama formasyonları tıpkı takozlar ve kamalar gibi oldukça önemli bir yere sahiptir. Hatta birçok trader bayrak ve flama arayıp bu formasyona göre işlem yapmaktadır. Bayrak formasyonu fiyatların sert yükseliş yaptığı dönemlerden sonra dinlenmeye çekilerek -10 +10 bandı içerisinde hareket etmesidir.

Teknik analiz kullanarak işlem yapan traderler bayrağın alt sapını direk olarak nitelendirirler. Ve incelemiş olduğu sembol bayrağın üst trendini yukarı kırması ile bayrağın direği kadar yükseliş hareketini getireceğini hesap ederler.

Bayrak formasyonunda fiyatlarda oluşan zigzag görüntüsü esnasında aracı kurumların mal topladığı ya da mal dağıtıldığı düşünülür. Hisse senetlerinde formasyon incelemesi yaparken takoz, bayrak ya da flama formasyonlarında mutlaka ama mutlaka takas analizi yapmanızı öneririm. Yapılan takas analizinde hisse nerede formasyona başladıysa kırılım yaptığı güne kadar takas analizinde hangi aracı kurumun ne kadar alıp sattığını dikkatlice izleyiniz.

Aşağıdaki fotoğrafta gördüğünüz gibi bayrak formasyonunda fiyatlar belirli yükseliş yaptıktan sonra zigzag hareketi yaparak daha sonrasında üst direncini kırılım yapmış ve bu kırılıma göre bayrağın direği kadar yükseliş yapması beklenmektedir.

Sağdaki fotoğrafta ise düşen trend içerisinde oluşan zigzag görüntüsü ve flama andırır bir formasyon izlenmektedir. Düşen trendde oluşan bayrak formasyonları alt desteğin aşağıya doğru kırılmasıyla bayrağın dirseği kadar aşağıya kırılması beklenmektedir.

Teknik analizde flama formasyonlarına gelelim. Flama formasyonları da traderlar tarafından en çok aranılan formasyonlar arasında yer almaktadır. Flama formasyonlarında fiyatlar tıpkı takozlar gibi fiyat sıkışması yaşarlar ve sıkışan fiyat alıcı ya da satıcıların baskın gelmesiyle aşağı/yukarı kırılım yaparak yeni trend başlatırlar.

Aşağıda sol taraftaki fotoğrafta gördüğünüz gibi yükselen trend içerisinde düşen flama oluşum izlenmektedir. Satıcıların üçgen içerisinde gittikçe güç kaybettiğini ve daha büyük dipler yapamadığını görmekteyiz. Burada fiyatlar üçgenin üst direncini yukarı kırarak yeni bir trend oluşumu başlatırlar. Flama formasyonları da bayrak formasyonları gibi hedefleri kırılım yaptığı noktadan flamanın dirseği kadar olacaktır.

Sağ taraftaki fotoğrafta ise düşen bir trend içerisinde flama oluşumu izlenmektedir. Burada da alıcıların gittikçe güç kaybettiğini ve zamanla yerini satıcılara bıraktığını görmekteyiz. Satıcılar belirli bir süreden sonra baskın gelerek aşağı yönlü yeni bir trend oluşturmaya başlamışlardır.

Bayrak ve flama formasyon hedefi nasıl hesaplanır ? Formasyonları inceledikten sonra son olarak formasyon hedefleri nasıl hesaplanır bunları inceleyelim. Aşağıdaki fotoğrafta flama ve bayrak formasyonlarına dair birer örnek paylaştım. Normal şartlar altında formasyonlarda dirsek boyu kadar fiyatlar aşağı/yukarı salınım izlerler fakat her zaman %100 tam dirsek boyunda ilerleme olmaz. Yarım fiyat hedefide gerçekleşebilir. Bu durumda çizdiğiniz dirseğin %50 si büyüklüğünde fiyat hareketi izlenebilir.

Teknik analiz formasyonları arasında yükselen takoz, alçalan takoz, yükselen bayrak ve flama, düşen bayrak ve flama formasyonlarını detaylı bir şekilde inceledik. Formasyonlar yıllardan beri sürelen kalıplar sonucunda literatüre girdiğini unutmayalım. Görmüş olduğunuz her formasyon çalışacak diye bir kaide yoktur. Grafik üzerinde gördüğünüz formasyonları hissenin temel analizi ve takas analiziyle birleştirdiğinizde sonuçlar daha anlamlı olur ve grafiğin çalışma yüzdesi artar.

Kripto paralarda, hisse senetlerinde ya da emtialarda işlem yaparken birçok teknik analiz göstergeleri kullanırız. Teknik analiz göstergeleri arasında trend indikatörleri, aşırı alım-satım osilatörleri ya da volatilite ölçen birtakım indikatörler kullanırız. Fakat pozisyon açarken hiçbirisi tek başına yeterli olmaz. Karmaşık gibi görünen sermaye ve para piyasalarında işlem yaparken her gün yeni bir strateji görüyor ve öğreniyoruz. Sizlere bugünkü yazımızda indikatörleri değil indikatör ile fiyat arasında pozitif ve negatif uyumsuzluk sinyallerinin ne anlama geldiğini göstereceğim. Trade yaparken fiyat analizi konusunda en çok uyguladığım ve bağlı kaldığım yöntemlerden birisi olan uyumsuzluk sinyalleri ile başarı oranınızı ciddi oranda arttırabilirsiniz.

İndikatörlerin hiç birisi hayat kurtaran araçlar değildir. Zaten öyle olsaydı herkes milyoner olur ilk işi para sayma makinesi almak olurdu 🙂 İndikatörleri doğru yerde yorumlamak standart al-sat sinyallerinden daha faydalı olduğu düşüncesindeyim. Piyasada en çok kullanılan indikatörlerden MACD, Momentum, OBV ve RSI ile standart al-sat sinyalleri yerine pozitif ve negatif uyumsuzluk aramayı tercih edenlerdenim.

Pozitif Ve Negatif Uyumsuzluk Nedir ?

Uyumsuzluk fiyatlar ile indikatörün aynı yönde tepki verip vermediğini ölçen sinyallerdir. Nasıl yani ? Grafik ekranınızda X sembolü ve RSI indikatörü olduğunu düşünelim. X sembolüne ait fiyatlar sürekli yeni zirveler yaparken RSI indikatörü bu zirve hareketine ayak uyduramayıp düşen bir görüntü sergiliyorsa burada negatif uyumsuzluktan söz edilebilir. Eğer ki fiyatlar düşüyor ve bu düşen fiyatlar karşısında RSI indikatörü yükselen dipler şeklinde bir görüntü sergiliyorsa burada da pozitif uyumsuzluk söz konusu olabilir.

RSI ile Uyumsuzluk Sinyalleri

Uyumsuzluk sinyallerini ararken momentum ve hacim indikatörleri ile incelemek analiz yönünden daha isabetli sonuçlar almamıza olanak sağlar. (Dileyenler farklı indikatörlerde kullanabilir) RSI indikatörü aşırı alım-satım uçlarını gösteren bir Momentum indikatörü olduğundan fiyat tepe ve diplerini rahatlıkla görebiliriz. Gelin şimdi RSI ile fiyat uyumsuzluklarının nasıl oluştuğunu görelim.

Fotoğrafta XU100 ün günlük grafiğini görmektesiniz. Grafikte fiyatlar kırmızı trend ile aşağı düşerken RSI dipleri yeni yükselen dipler yapmaktadır. Bu durumda pozitif uyumsuzluktan söz edilebilir. Uyumsuzluk gözlendikten sonra fiyatların mavi ok yönünde yükselişini görmektesiniz.

Aşağıdaki fotoğrafta ise XU100 ün günlük grafiğinde fiyatlar yeni zirve yaptığını görmektesiniz. Zirveler RSI grafiğinde yeni yüksekler yeni alçalan tepeler şeklinde izlenmektedir. Bu durumda da negatif uyumsuzluktan söz edilir ve fiyatların düşeceği beklentisi oluşur. Negatif uyumsuzluk grafikte gördüğünüz gibi güzel bir şekilde çalışmış fiyatlar kırmızı ok yönünde düşüş sergilemiştir.

Pozisyon alma kararında bulunurken teknik analiz uyumsuzlukları hacim göstergeleri ve formasyon türleri ile teyit ediniz. Bu durumda indikatörlerden almış olduğunuz pozitif ve negatif uyumsuzluk sinyalleri daha kararlı olacaktır.

Denge İşlem Hacmi (OBV) ile Uyumsuzluk Sinyali

Denge işlem hacmi piyasada hacim artışındaki gücü ölçen indikatördür. Pozitif ve negatif uyumsuzluk konusunda oldukça faydalı olabilecek indikatörlerden olan OBV ile fiyatı inceleyerek oldukça iyi sonuçlar alabilirsiniz. Gelin şimdi OBV ile Borsa İstanbul’da işlem gören x hisse senedinin fiyat analizini yapalım.

Fotoğrafta gördüğünüz gibi fiyatlar alçalan trend üzerinde düşen dipler yaparken, OBV indikatörü yükselen dipler yaparak fiyata uyum sağlayamamış pozitif uyumsuzluk sinyali vermiştir. Fiyatlar belirli bir noktadan sonra aşırı artış vererek mavi ok yönünde ilerlemiştir.

Negatif uyumsuzluklarda ise tıpkı RSI indikatörü gibi fiyatlar yükselirken denge işlem hacmi indikatörü fiyatlara uyum sağyalamamış OBV tepelerinde alçalan bir durum oluşmuştur. Oluşan negatif uyumsuzluk sinyali piyasa tarafından alındıktan sonra ciddi bir düşüş gözlemlenmiştir.

Uyumsuzluk sinyalleri %100 doğru çıkacak diye bir kesinlik yoktur fakat piyasada önemli gördüğüm ve genelde uygulayıp iyi sonuçlar aldığım strateji türüdür. Uyumsuzluk sinyallerini incelerken saatlik grafiğin altına düşmediğiniz taktirde gereksiz işlem ayrıntılarından kaçınmış olur saatlik, dört saatlik ya da günlük grafiklerle daha anlamlı analizler yapmış olursunuz.

Borsalardaki şirketlere yatırım yaparken en çok kullanılan analiz türü hisse senedi temel analizi yatırımcılar için hayati öneme sahip. Yatırımcılar hisse senedi yatırımı yaparken farklı analiz türlerinden yararlanarak kısa ya da uzun vadeli yatırım yaparlar. Temel analiz nedir ? Şirketlerin bütün gelir-gider ve karlılık analizini yapabildiğimiz tabiri caizse şirketin ameliyat masasına yatırılmasına temel analiz denmektedir. Borsada hisse senedi değerlemesi yapılırken en çok tercih edilen yöntemlerden birisi olan temel analiz bana kalırsa yatırım yapılmadan önce mutlaka incelenmesi ve üzerinde durulması gereken bir konudur. Malesef ki ülkemizde hisse senedi temel analizi gerektiği öneme sahip olmayıp birçok trader teknik analiz yöntemleri ile pozisyon açmaktadır. Tercih edilen bu yöntem kesinlikle yanlış diyemeyiz fakat temel analizi yapılmayan şirketin hisse senedi alınıp-satılması bana göre oldukça risklidir.

Temel analizi yukarıda sadece şirket değerlemesi yönüyle inceledik. Biraz daha geniş açıdan bakılacak olursa temel analiz; şirketin faaliyet gösterdiği ülkenin ekonomik ve politik yapısının ortaya koyduğu risk potansiyelini ve ülkenin makro ekonomik verilerini (GSYH, faiz oranları, döviz kurları vs.) incelemektedir. Dünya majör endekslerinde hisse senedi alım-satımında bulunan portföy yöneticileri şirkete yatırım yapmadan önce ülkenin içinde bulunduğu siyasi ve ekonomik riskleri inceler ardından faiz, kredi derecelendirme puanları, enflasyon oranları, GSMH gibi makro büyüklükteki verileri analiz ederler. Bu yaptığı analizler sonucunda olumsuz bir durum söz konusu ise yapacağı yatırım sınırlı düzeyde kalmaktadır.

Hisse senedi temel analizi genelden özele doğru gidilerek yapılmaktadır özetleyecek olursak aşağıdaki gibi adım izleyebilirsiniz.

• Ülkenin siyasi ve politik riskleri analizi
• Ülkenin makro ekonomik verilerinin analizi
• Ekonomi içerisindeki sektör analizi (teksil, inşaat, bankacılık, gıda vs.)
• Şirketin bilanço, gelir tablosu ve nakit akımı tablosu analizi

Hisse senedi bilanço okuma nasıl yapılır ? Borsaya kote olmuş şirkete yatırım yapmaya karar verdikten sonra birtakım mali analiz rasyolarını kullanarak şirketin ekonomik durumunu özetleyebilirsiniz.

Temel Analiz Bilanço Okuma Teknikleri

Şirketlerin mali raporlarını okuyabilmenin ve özetleyebilmenin en iyi yollarından birisi rasyo analizi yapmaktır. Aşağıda en çok kullanılan şirketlerin ekonomik durumlarını net bir şekilde gösteren mali oranları nasıl bulabileceğinizi gösteriyor olacağım.

Cari oran analizi:

Cari oran nedir ? Şirketin kısa sürede paraya çevirebileceği varlıkları ile kısa vadeli borçlarını karşılayabilme kapasitesini ölçer. Şirketi boşverin bakkal dükkanını ele alalım. Bakkalın kasasında bulunan nakit ve banka hesabındaki bir miktar parayla kısa sürede ödemesi gereken borçlarını ödeyebilme gücünü gösterir. Sektöre göre farklılık gösteren cari oranın 1,5 üzerinde olması beklenmekle beraber 2’yi yakalayabiliyorsa yeterli görülmektedir.

Bilanço analizi nasıl yapılır ? Gelelim uygulamaya borsaya kote olmuş x hisse senedinin üç aylık bilançosunu açtınız burada dönen varlıklar / kısa vadeli borçlar yaptınız. Bulduğunuz oran 1,7 diyelim. Her şey tamam mı ? Yatırım yapılabilir diyip hemen hisse senedi almak mı gerekir ? Tabi ki de hayır. Bulmuş olduğunuz oranı sektör ortalamasıyla karşılaştırın ve böylece daha anlamlı sonuçlar elde edin.

Likidite oran analizi:

Likidite oran nedir ? Şirketin elindeki stokların para etmediğini ya da satamadığını düşünün. Bu halde dahi kısa vadeli borçlarını elindeki dönen varlıklarıyla kapatabilme gücü likidite oranı ifade eder. Diğer bir adıyla asit test oranıdır. Likidite oranın güvenilir olması açısından 1 olması beklenir. Bu rakam hiçbir stoğun hesaba katılmadan bütün borçların dönen varlıklarla karşılanabileceğini ifade eder.

Likidite oran 1 in altında çıktığında şirket kötü yönetiliyor ya da ölmüş bitmiş denilebilir mi ? Hayır çünkü ülkenin genel ekonomik durumu ile ilgili büyük bir kriz ortamı yoksa şirket elindeki stokları satarak paraya çevirebilir ve mali durumunu düzeltebilir. Bu açıdan sadece likidite orana bakarak karar vermek yanlış olacaktır.

Alacak devir hızı:

Alacak devir hızı nedir ? Şirketin alacak tahsili konusunda sorun yaşayıp yaşamadığını bizlere en net gösteren göstergelerden birisidir. Alacak devir hızı bizlere tahsilat politikası hakkında önemli bilgiler verir. Alacakların ne kadar likit olduğunu bu göstergeden anlayabilirsiniz. Alacak devir hızının yüksek olması şirketin sattığı ürün ya da hizmetin karşılığını kısa sürede tahsil edebildiğini gösterir.

Alacak devir hızı = Net satışlar / Alacaklar toplamı

Stok devir hızı:

Stokların ne kadar hızlı satılabilir olduğunu gösteren stok devir hızı net satışların stoklara bölünmesiyle bulunur. Stok devir hızının yüksekliği şirketin stoklarını etkin bir şekilde yönettiğini gösterir. Sektör ortalamasının üzerinde görünen şirketler bu açıdan olumlu bir izlenim bırakır.

Borç yükü:

Şirketlerin temel analizini yaparken içerisinde bulunduğu toplam borç yükü oldukça önemlidir. Borçların verimli bir şekilde yönetilebilmesi ve faiz yüküne girmemesi biz yatırımcılar için olumlu değerlendirilir. Toplam borç / toplam aktif oranı bizlere şirketin içerisinde bulunduğu borç yükünü göstermektedir. Borsaya kote olmuş şirketlerin borç yükünün düzenli bir şekilde azalması ya da sektör ortalamasının altında olması beklenir. Yüksek faiz ortamı ve enflasyonun bulunduğu ülkelerde (Türkiye, Arjantin vs.) borç yükü oranlarının yüksek çıkması oldukça olumsuz bir durum olarak değerlendirilir.

Aktif karlılık oranı:

İşletmenin yapmış olduğu yatırımların ne kadar karlı olduğunu bizlere aktif karlılık oranı göstermektedir. Aktif karlılık oranı net karın aktiflere bölünmesiyle bulunmaktadır. Benim borsada teknik analiz yaparken en çok kullandığım rasyoların başında gelen aktif karlılık oranı şirketin finansman sağlama türüne göre yıldan yıla farklılık gösterebilir.

Özsermaye karlılık oranı:

Şirketin öz kaynaklarının ne kadar verimli kullanıldığını ve şirket ortaklarının yatırım karlılığını ölçmektedir. Kısacası hissesine ortak olduğunuz şirket paranızı ne kadar iyi yönetiyor sorusuna cevap veren rasyodur. Net karın özsermayeye bölündükten sonra 100 ile çarpılmasıyla bulunmaktadır. Örnek vermek gerekirse X şirketinin net karı 10.000TL, öz sermayesi ise 100.000 TL dir. 10.000/100.000 * 100 = %10 olmaktadır.

Hisse başı kar (HBK):

Borsada şirketler için en basit temel analiz rasyolarından birisi olan hisse başı kar nedir ? Net karın hisse senedi sayısına bölünmesiyle bulunan HBK, şirketin paranızı kullanarak yaptığı karı ölçmenizi sağlar. Hisse başı kar rakamının büyümesi geçmiş yıllara oranla karlılığın büyüdüğüne işarettir. Birçok yatırımcının kilit nokta olarak baktığı HBK oranı bilanço açıklanma tarihlerinde beklenildiği gibi gelmemesi hissenin fiyatında sert hareketle sebep olabilmektedir.

Fiyat kazanç oranı:

Şirketin borsada dolaşımda olan hisse senedi fiyatının hisse başı kara bölünmesiyle bulunmaktadır. Türkiye’de F/K oranı olarak bilinen fiyat kazanç oranı ingilizcede P/E olarak bilinmektedir. Fiyat kazanç oranı analizi nasıl yapılır ? F/K oranı bizlere şirketin elde edeceği 1 TL kar için ne kadar ödeme yapmak istediğimizi gösterir. Örnek vermek gerekirse hissenin F/K oranı 10 ise şirketin elde edeceği 1 TL kar için bizim 10 TL ödemeyi kabul ettiğimizi göstermektedir. Bu açıdan borsada en çok kullanılan temel analiz göstergelerinden birisi olan F/K oranı sektör ortalamasıyla karşılaştırılması oldukça verimli olur.

Piyasa değeri / Defter değeri:

Borsa temel analiz göstergeleri içinde en çok kullanılan oranlardan biriside PD/DD dir. Şirketin finansal raporlarına kıyasla borsada ne kadar değerlendiğini bizlere göstermektedir. Piyasa değeri burada borsada işlem gören şirketin değerini göstermektedir. Defter değeri ise finansal verilerinin değerini göstermektedir. PD/DD değeri yüksek olan şirketten ziyade küçük olan genelde tercih edilir. Fakat bazı durumlarda PD/DD değeri küçük olan şirketin borsadaki performansı daha iyi olmaktadır. Bu nedenle tek başına PD/DD değeri baz alınarak kullanılmaması gerekmektedir.

Esas faaliyet karı:

Gelir tablosu analizi dediğimizde esas faaliyet karı durumu borsada en çok kullanmış olduğum rasyolardan birisidir. Şirketin karlılığını ölçtüğünüzde her yıl artan kar marjı gözünüze çekici geliyor olabilir. Peki şirket karını yürütmüş olduğu faaliyetlerden mi yapıyor ? Yoksa banka bonoları , hazine tahvilleri ya da sizin gibi başka şirketlere yatırım yaparak mı kar elde ediyor. Faiz ortamının yüksek olduğu ülkelerde kesinlikle kontrol edilmesi gereken esas faaliyet karı şirket karının niteliğini bizlere göstermektedir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta şirket karını faaliyet alanından arttırıyor olmasıdır.

Esas faaliyet karı= Brüt kar – faaliyet giderleri

Esas faaliyet karı ile ilgili yukarıda şirketin faiz ya da farklı türde geliri olup karı buradan sağlayabileceğini düşündük. Bunun aksine net karın negatif fakat esas faaliyet karının pozitif görünen bir şirket olduğunu düşünelim. Bu şirkete olan bakışınız nasıl olurdu ? Şirket bu duruma göre faaliyetlerinden kar ediyor fakat ettiği kar birtakım finansal giderlerden dolayı net karı bozarak negatif gösteriyor. Bu durumda şirketin finansman problemlerinin olduğunu ve buna karşılık yürüttüğü ticari faaliyetlerinin olumlu olduğunu düşünürüz.

Yazımız içerisinde temel analiz ne için kullanılır, hisse senedi temel analizi, rasyo analizi ve temel analiz yöntemiyle hisse senedi değerlemesi gibi konulara elimden geldiğince değinmeye çalıştım. Son olarak borsalarda yatırım yapmadan önce sadece teknik analizle değil öncesinde mutlaka temeli sağlam olan şirketlere yönelmenizi, karlılığı düzenli olmayan ve öz sermayesi negatif olan şirketlere yatırım yapmanın riskli olduğunu unutmamanızı tavsiye ederim.